Arteterapia wizualna – droga wewnętrznego wzrostu
Arteterapia posługuje się metaforą zawartą w obrazie, dźwięku, ruchu, sytuacji teatralnej.. Arteterapia wizualna operuje głównie obrazem i jego modalnościami – kształtem, formą, barwą, kompozycją, kontrastem…To media, które pomagają nam stworzyć kontakt ze sobą, swoimi emocjami, potrzebami, zasobami, a także ze światem wewnętrznym drugiej osoby.
Takie cele przyświecały nam podczas kolejnych warsztatów plastykoterapii. Trudny czas pandemiczny uwypuklił szczególne potrzeby w sferze kontaktów społecznych. Arteterapia sprzyja ich inicjowaniu – poprzez wspólne zabawy graficzne, współpracę przy tworzeniu na wspólnie dzielonym obszarze, odnajdowanie się w różnych rolach w partnerskim działaniu czy też kreowaniu głębszego dialogu z drugą osobą. Pięknym przykładem takiego spotkania było tworzenie wzajemnych portretów opartych na ekspresji dłoni, poprzedzone chwilą wyciszonego kontaktu wzrokowego. Wymagało uwagi i szacunku dla partnera, uruchamiało empatię, a tym samym pomagało wyzwolić się z nadmiernej koncentracji na sobie i czerpać z bogactwa świata drugiej osoby. Tak budowana relacja nie wymaga słów, omija trudności w ekspresji werbalnej, jest bezpieczna, zachowuje intymność i niesie radość spotkania – porozumienia.
Otwarcie na drugiego człowieka wymaga zbudowania dobrego kontaktu ze sobą, akceptacji siebie, dystansu do własnych ograniczeń i świadomości swoich zasobów. Działania arteterapeutyczne są wspaniałym narzędziem do realizacji tych celów. Każda praca plastyczna staje się niejako naszym portretem, ma znamiona naszej indywidualności, zawiera w sobie obraz naszych możliwości. Odpowiednio poprowadzony proces daje szansę uwypuklenia atutów i subtelnych rysów osobowości autora. Może nam posłużyć do tego jedna kreska, intuicyjne malowanie do muzyki, gipsowy odlew dłoni, forma z papieru czy podążanie za słojami na kawałku drewna – zawsze opowiadamy o sobie. Ważny jest jedynie autentyzm wypowiedzi osiągany przez stworzenie atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji, a piękno osoby i jej przeżyć wypłynie samo..
Bardzo szczególnym narzędziem w pracy arteterapeuty jest kontakt z naturą. Identyfikacja z jej doskonałością, rytmem naturalnych procesów – przemijania i odnawiania, z jej harmonią i pięknem –
może stać się źródłem siły, zaufania do siebie, poczucia sensu i wartości własnych wysiłków, a także nauką relaksu i wewnętrznej równowagi. Natura mówi do nas nieustannie, a my rozpoznajemy to, co jest bliskie naszemu doświadczeniu i potrzebom. W ten sposób poznajemy samych siebie.
Zadaniem każdej formy terapii jest inicjowanie wewnętrznej przemiany. Proces ten dokonuje się podświadomie podczas każdego działania arteterapeutycznego. Tworząca osoba stopniowo niejako nasiąka poczuciem swoich możliwości, swojej odrębności i niezwykłości. Otrzymuje informacje zwrotne od otoczenia, dotyka swoich wewnętrznych obszarów, dotąd nieznanych.
W arteterapii bardzo ważne jest ukierunkowanie procesu na pozytywne doświadczenie siebie, konstruktywny obraz przyszłości. Nie możemy jednak ulegać pokusie omijania trudnych emocji i doświadczeń. Możemy ich użyć jako materiału do budowania bogatszego, pełniejszego życia – tak jak ich obrazu rzuconego na papier do stworzenie nowej pracy, nowej jakości.
Podczas warsztatów plastykoterapii doświadczamy potencjałów arteterapii na sobie. Zmagamy się
z tworzywem, ze sobą, przeżywamy, wzrastamy wewnętrznie. Tylko w ten sposób możemy zrozumieć i poczuć działanie tych metod i technik. Tylko wtedy możemy stosować je w swojej pracy. Zdobywając osobiste doświadczenie – pozyskujemy zdolność wyobraźni emocjonalnej, możemy poprowadzić innych tą samą drogą.
Barbara Kasprzak
Artykuł powstał dzięki współpracy w ramach projektu „Arteterapia drogą do twórczej integracji VI” współfinansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz 1%.
