W ramach projektu odbyło się 10 trzydniowych warsztatów dla grupy 200 uczestników. 
Zespoły warsztatowe składały się z ludzi z różnych miejscowości i organizacji pozarządowych: fundacji, stowarzyszeń, domów pomocy społecznej, warsztatów terapii zajęciowej, domów samopomocy, dziennych ośrodków wsparcia, zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych, świetlic socjoterapeutycznych itp.
Uczestnicy bardzo szybko się integrowali, zaprzyjaźniali i chętnie dzielili się doświadczeniami.
Arteterapia jest innowacyjną pełną możliwości formą pracy, której rezultaty takie jak: integracja, odkrywanie własnych predyspozycji, czy poprawa samooceny potwierdzają badania zawarte na łamach fachowej literatury. Terapia poprzez sztukę pozwala ponadto na nieskrępowaną radość z możliwości twórczego działania oraz współpracy. Dlatego właśnie sercem naszego projektu Arteterapia drogą do integracji! było oddziaływanie terapeutyczne wykorzystujące: choreoterapię, muzykoterapię, biblioterapię, dramę oraz plastykoterapię.
Celem głównym projektu Arteterapia drogą do integracji! było podniesienie umiejętności pracy z osobami niepełnosprawnymi, szczególnie integracji społecznej i zaradności życiowej oraz twórczości, poprzez organizowanie warsztatów arteterapeutycznych (terapia przez sztukę) skierowanych dla opiekunów, terapeutów oraz wolontariuszy pochodzących z terenu całej Polski.
Po pierwsze – PLASTYKOTERAPIA
Warsztaty z plastykoterapii prowadziły dwie niezwykle pomysłowe animatorki z Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA: Monika Nizińska oraz Urszula Żyżyńska.
Oprócz zajęć typowo plastycznych instruktorki zaprezentowały zajęcia i zabawy integracyjne związane z pedagogiką cyrku oraz czarnym teatrem. Plastykoterapia pełni wiele funkcji, z których najważniejszą zdaje się być możliwość formułowania swojej wypowiedzi w sposób niewerbalny, a tym samym bezpieczny dla zainteresowanego. Dzieło artystyczne staje się wtedy pretekstem do rozmów i dyskusji wokół interesującego tematu. Celem ich było poznanie różnych technik plastycznych oraz manualnych i wykorzystanie ich w pracy z ludźmi o mniejszych szansach (niepełnosprawni) oraz poznanie i zrozumienie jak wielką siłę stanowi działanie plastyczne w terapii osób niepełnosprawnych. Proces twórczy, który prowadzi do integracji, kreatywności, usprawnienia oraz przede wszystkim pełnej satysfakcji.
A to opinie uczestników projektu, dotyczących warsztatów z plastykoterapii:
„Zdobyte umiejętności są dla mnie wspaniałą inspiracją"
„Umiejętności dopasowane do potrzeb dzieci z większą niepełnosprawnością, z którymi pracuję".
„Ekonomiczne warsztaty w myśl ZRÓB COŚ Z NICZEGO, uważam że to bardzo ważna umiejętność".
Po drugie – MUZYKOTERAPIA
Warsztaty poprowadził prof. dr Maciej Kierył – lekarz anestezjolog, muzykoterapeuta, twórca Modelu Mobilnej Rekreacji Muzycznej.
Uczestnicy warsztatów, którzy na co dzień pracują z osobami niepełnosprawnymi poznali teoretyczne i praktyczne podstawy stosowania muzykoterapii w swojej pracy. Nauka nowych umiejętności była bardzo interesująca i przyjemna, ponieważ wszystkie elementy Mobilnej Rekreacji Muzycznej były ćwiczone praktycznie. Wszyscy uczestnicy otrzymali od organizatora harmonijki ustne – bardzo przydatne narzędzie pracy muzykoterapeuty. Kilkoro z uczestników przywiozło ze sobą, swoje instrumenty muzyczne, na których grają. W związku z tym, szczególnie na etapie uwrażliwienia oraz współmuzykowania mieliśmy okazję słuchać oprócz przeszkadzajek i sprezentowanych organków, flety poprzeczne, saksofon barytonowy, harmonijkę, gitarę i bęben djembe. Jedna z uczestniczek popisała się również znakomitym występem wokalnym.
A to opinie uczestników projektu, dotyczących warsztatów z muzykoterapii:
„Będę wspomagał kompleksową rehabilitację dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego, urozmaicę zajęcia".
„Bardzo pozytywny wpływ na podopiecznych, własny rozwój".
Po trzecie – DRAMA STOSOWANA
Warsztaty twórcze z dramy stosowanej prowadziła profesjonalistka i praktyczka w dziedzinie dramy stosowanej, Prezeska Stowarzyszenia Praktyków Dramy „STOP-KLATKA" Aleksandra Chodasz.
Celem głównym tych warsztatów było poznanie wybranych ćwiczeń i technik dramowych oraz podstawowych zasad wykorzystania metody dramy w pracy z ludźmi o mniejszych szansach, czyli zarówno niepełnosprawnych ruchowo, jak i intelektualnie. Drama polega gównie na wykorzystywaniu elementów teatru w pracy twórczej. Drama przez swój specyficzny sposób pracy kształtuje z jednej strony umiejętności społeczne i intelektualne uczestników, takie jak: praca w grupie, współdziałanie, umiejętności efektywnej komunikacji, empatii etc., z drugiej zaś pozwala na wyrażenie siebie – własnych uczuć, myśli i doświadczeń. Dzięki temu możemy przyjrzeć się emocjom, sytuacjom problemowym i ich rozwiązaniom oraz poszerzyć możliwości rozumienia postaw i zachowań innych ludzi. Jedną z zasadniczych funkcji dramy jest ukazywanie motywów i konsekwencji określonego zachowania, analizowanie postaw i pobudzanie świadomości relacji Olbrzymią zaletą dramy jest także danie uczestnikom szansy dostrzeżenia możliwości tzw. innego, podkreślenie ich podmiotowości i sprawczości. Drama, dzięki działaniom podjętym w świecie fikcji, ułatwia zmianę siebie w rzeczywistości. Pielęgnowanie tej zmiany, ciągłe testowanie i ćwiczenie nowych zachowań powoduje powstanie nowych, pozytywnych nawyków i adekwatnych mechanizmów zachowań.
A to opinie uczestników projektu, dotyczących warsztatów z dramy stosowanej:
„Warsztaty dały mi zwiększenie kompetencji, doświadczeń, poszerzenie warsztatu, rozwój osobisty, wzór trenerski, konkretne metody".
„Będę próbowała wcielać zdobyte umiejętności w celu edukacji młodzieży z klas integracyjnych".
„Najbardziej podobała mi się otwartość, partnerskie relacje między organizatorami a uczestnikami, prowadzącymi. Przemyślana i dokładnie zaplanowana praca w formie warsztatów, z analizą procesów i refleksjami".
.jpg)
Po czwarte – BIBLIOTERAPIA
Warsztaty prowadziły profesjonalistki i praktyczki w dziedzinie biblioterapii z Klanzy – oddział w Warszawie: Ewa Gajcy , Maria Kulik oraz Urszula Żyżyńska.
Celem biblioterapii jest redukcja negatywnych napięć emocjonalnych, pomaga kształtować pozytywny obraz własnej osoby, nastawia optymistycznie do otoczenia. Obecnie biblioterapię wykorzystuje się do pracy z dziećmi i dorosłymi, w przedszkolach i szkołach, w terapiach grupowych i indywidualnych, w szpitalach, hospicjach, ośrodkach pomocy społec
znej i do pracy w placówkach geriatrycznych. Oprócz książek wykorzystuje się także materiały alternatywne, jak płyty z różnymi efektami akustycznymi, zabawki edukacyjne, gry dydaktyczne, terapeutyczne programy komputerowe, karty do nauki czytania. Działania biblioterapeutyczne podejmują specjalnie przeszkoleni bibliotekarze, nauczyciele, pedagodzy, psychologowie lub psychiatrzy. Praca biblioterapeutyczna podzielona jest na kilka etapów: diagnoza problemu, dobór odpowiedniej literatury, czytanie indywidualne lub zbiorowe. Kolejnym krokiem jest dyskusja na temat tekstu, rysowanie postaci, oglądanie ekranizacji, które mają pobudzić do refleksji. Następny etap to proces odreagowywania i akceptacji. Terapia kończy się zmianą postawy i zachowania odbiorcy.
A to opinie uczestników projektu, dotyczących warsztatów z biblioterapii:
„Moje zajęcia będą ciekawsze, mam nowe pomysły. ZNÓW MI SIĘ CHCE DZIAŁAĆ".
„Urzekła mnie metoda, która jest dla mnie zupełnie nowa – czyli czarny teatr".
„Poszerzenie horyzontów, umiejętności siebie na jakim etapie jestem, do czego chcę dążyć, motywują".
Po piąte – CHOREOTERAPIA
Warsztat prowadziły Agnieszka Kaczmarczyk i Katarzyna Nowacka – Jakubowska ze Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA Odział w Poznaniu.
Choreoterapia- inaczej terapia tańcem wykorzystująca taniec w grupie. Obejmuje taniec, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, improwizacje ruchowe do wybranej muzyki. Wartości lecznicze tańca, które zdecydowały o jego coraz szerszym zastosowaniu w psychoterapii, to przede wszystkim: społeczny charakter tańca, różnorodność i atrakcyjność form tanecznych oraz możliwość oddziaływania na psychikę poprzez ruch, muzykę i kontakt psychiczny z ludźmi. Choreoterapię można stosować w pracy z pacjentami cierpiącymi na zaburzenia psychomotoryczne, zaburzenia psychiczne, trudności w kontaktach z ludźmi. Jej celem jest dotarcie poprzez ruch do uczuć, które nie mogą być zwerbalizowane. Dzięki wglądowi w sposób poruszania się osoby możemy dotrzeć do jej sposobu myślenia i przeżywania emocji. Poprzez indywidualny ruch uzyskujemy wglądu w źródło problemu. Zmiany zachodzą natomiast wtedy gdy zaczynamy się w inny sposób ruszać. Możemy też świadomie pracować nad swoim ciałem, doprowadza to do głębszego poznania siebie, lepszej jakości ruchu i świadomości ciała a także zmiany przeżywania emocji. Na zajęciach uczestnicy warsztatów doświadczyli tańca spontanicznego, improwizacji ruchowej, improwizacji w kontakcie, tańców w kręgu, ćwiczeń relaksacyjnych.
A to opinie uczestników projektu, dotyczących warsztatów z choreooterapii:
„Nowe doświadczenia, wzbogacające warsztat pracy, pozwalają na wymianę doświadczeń, wgląd i dystans do siebie, poznawanie ludzi z tego samego kręgu".
„Praktyczne propozycje do pracy z dziećmi – tego właśnie oczekiwała i uzyskałam".
„Postaram się jak najwięcej przekazać podopiecznym. Mam nadzieję, że będą się cieszyć z tych zabaw tak jak ja".
„Po tych warsztatach mam wiele nowej energii, wiele pomysłów i myślę, że wiele rzeczy będę mogła przerobić i wykorzystać na zajęciach. Do tej pory prowadziłam zajęcia muzyczne, jednak po tych warsztatach myślę, że będą one ciekawsze".
„Podzielę się zdobytą wiedzą ze współpracownikami, zaproponuję rodzaj prowadzenia zajęć, postaram się wiele elementów wdrożyć".
Na podsumowaniu każdego z 10 warsztatów arteterapeutycznych uczestnicy podkreślali doskonałą atmosferę jaką udało nam się stworzyć oraz chęć wdrażania zdobytej wiedzy i umiejętności w swojej codziennej pracy z osobami niepełnosprawnymi. Dwustuosobowa grupa okazała się niezwykle interesującą grupą ludzi, dla których praca zawodowa z osobami niepełnosprawnymi nie jest codziennym szarym obowiązkiem, ale pasją i wyzwaniem!
Warsztaty mijały niezwykle pracowicie, ale nie brakowało również śmiechu i zabawnych sytuacji. A piękna pogoda i malownicza okolica w miejscu realizacji warsztatów, dodatkowo pozytywnie wpłynęła na integrację grupy podczas wieczornych spotkań na pomoście, długich wspólnych spacerów czy kąpieli w jeziorze.
Uczestnicy z głową pomysłów oraz uśmiechem na twarzy wrócili do swoich miejsc pracy. Życzymy Wam dużo satysfakcji oraz powodzenia w realizacji arteterapeutycznych zajęć. Długo i mile będziemy wspominać twórcze warsztaty. Dziękujemy za to, że od Was również sporo się nauczyliśmy. Każdy wniósł coś twórczego do naszego projektu!
Margareta Dorabialska-Muś
Projekt Arteterapia Drogą do Integracji! Jest współfinansowany przez PFRON.
