Zabawoterapia to metoda pracy która łączy w sobie terapię oraz zabawę. Dzięki temu efekty pracy są widoczne a podopieczny zadowolony jest z formy zajęć która bazuje na pozytywny doświadczeniu.
Podstawą realizowanych szkoleń była więc stymulowana zabawa (terapia). Odbiorcami rodzice lub opiekunowie osób z niepełnosprawnością, terapeuci na co dzień pracujący z osobami niepełnosprawnymi.
Warto podkreślić tu, iż większość z uczestników warsztatów pracowała z osobami dorosłymi, seniorami zaledwie 4 osoby z dziećmi. W związku z tym na szkoleniach realizowane były 2 scenariusze pracy (dla dzieci i dorosłych) tak aby maksymalnie odpowiedzieć na potrzeby wszystkich uczestników.
Podczas zabawoterapii realizowałam autorski program pracy oparty o metody arteterapii takiej jak: plastykoterapia, drama stosowana, choreoterapia, muzykoterapia czy biblioterapia. W pracy wykorzystałam ponadto elementy teatru czy sensoplastyki. Starałam się odpowiednio połączyć różne metody tak aby stworzyć całościową propozycję spójną tematycznie i odpowiednio dobraną dla danej grupy. Ważne było dla mnie aby niezbędne do pracy materiały były dostępne dla uczestników, większość z nich na co dzień mamy w domu czy ośrodku. Dzięki temu jest dużo większe prawdopodobieństwo, że wybrane metody pracy będą chętniej i częściej wykorzystywane przez uczestników.
Wśród metod pracy wykorzystałam:
PLASTYKOTERAPIA terapia z wykorzystaniem rozmaitych metod plastycznych, ze szczególnym uwzględnieniem poznania nowych struktur, materiałów (np. gips, karton, drewno itp.), pracy na niestandardowych formatach np. gigantycznych foliach. Tworzenia nowych ciekawych zależności oraz „próbowania” różnorodnych niekonwencjonalnych materiałów. Praca w przestrzeni, rzeźbienie w sałacie, konstrukcje z kartonów czy malowanie budyniem.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi: malowanie emocji, prace wieloformatowe, tworzenie postaci, zwierząt z wykorzystaniem różnorodnych struktur, praca z materiałem -skarpetki, karton, masy plastyczne, kinetyczne (sesnsoplastyka)
DRAMA STOSOWANA jako technika twórczej improwizacji, która umożliwia swobodę i daje nieograniczone możliwości wypowiedzi. Podstawą tej techniki jest „wejście w określną rolę”, co umożliwia pracę nad gestem czy mimiką, ale także tworzenie / współtworzenie historii. Do celu tego wykorzystać możemy stymulatory jako przedmioty niosące emocje (pocztówka, stara walizka czy przepiękna serwetka), protest song (wyśpiewanie swoich emocji), cebulkę (jako interakcję miedzy uczestnikami np.). Dzięki dramie można tworzyć historie „trudne” jak i te „proste, wesołe” w zależności od potrzeb.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi tematy: historie ukrytych przedmiotów, śmieszne i straszne opowieści, zabawy integracyjne i zapoznawcze, rozpoznawanie emocji (rzeźba).
CHORETERAPIA metoda tanecznego doświadczenia możliwości swojego ciała. Opiera się o improwizację do odpowiednio dobrach utworów muzycznych. Może to być na przykład taniec budzącej się wiosny, taniec radości, inspiracji np. Choreoterapia to ponadto taniec z rozmaitymi rekwizytami: folie, kartki, taśmy, flagi, chustki fluorescencyjne czy chusty cyrkowe poi. Ważny w choreoterapii jest przekaz emocji oraz interpretacja przez uczestników.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi tematy: taneczne poznanie mojego ciała, proste układy taneczne z wykorzystaniem cyrkowych chust, taniec z niekonwencjonalnym materiałem (ręczniki kuchenne, folia bąbelkowa czy kartka).
BIBLIOTERAPIA wykorzystanie odpowiednio dobranej literatury (opowiadania, wiersze, aforyzmy np.) w tworzeniu własnych historii lub odtwarzaniu. Biblioterapia daje bufor bezpieczeństwa, ponieważ przeżywamy emocje bohatera nie biorąc konsekwencji za jego czyny. Ciekawym pomysłem jest tu również „odegranie” historii opartej na literaturze lub tworzenie własnego pomysłu do urwanych opowiadań.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi tematy: ożywianie bajek, opowiadań, wierszy (odtwarzamy daną historię, stajemy się jej częścią), bohater i jego losy (emocja, zachowania), historia niedokończona (kreatywne tworzenie 2 połowy historii).
ELEMENTY TEATRU tworzenie sceny, scenografii, kukiełek, pacynek teatralnych. Wspólne wymyślanie scenariusza. Odgrywanie poszczególnych ról oraz praca nad postacią (gesty, sposób zachowania, mówienia np.) Praca z mikrofonem, prezentacja siebie – moje mocne strony.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi tematy: niecodzienny teatr (z wykorzystaniem lampy UV), pacynki i rekwizyty (jak wykonać je w prosty i efektowny sposób), niesamowita historia (scenariusz).
ELEMENTY MUZYKOTERAPII wykorzystanie prostych instrumentów własnoręcznie wykonanych np. z butelek, puszek, balonów – tworzenie z nich muzyki. Ćwiczenia z grającymi rurkami połączone z tańcem oraz elementy rytmiki i śpiewu. Zabawy integracyjne połączenie śpiewu i tańca.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi tematy: proste utwory muzyczne połączone z tańcem i odrobiną ruchu, relaksację i do bodźcowanie.
ZROBIĘ TO SAM to blok tematyczny oparty na rozwijaniu kreatywności poprzez tworzenie rozmaitych materiałów, gier, pomocy terapeutycznych z materiałów na co dzień dostępnych w domu. To skarbnica wspaniałych pomysłów jak prosto i bezpiecznie pomóc w terapii swoje dziecka czy podopiecznego.
Podczas warsztatów zrealizowałam między innymi tematy: gry ćwiczące pamięć, zabawy manualne, zabawy kreatywne (tworzenie pomocy edukacyjnych, wspomagających terapię), zadania terapeutyczne w formie zabawy dla całej rodziny.
Ważną częścią warsztatów była wymiana doświadczeń między uczestnikami. W tym czasie również jak starałam się pokazać w jaki sposób przygotowuje swoje spotkania. Przyniosłam materiały książki, ćwiczenia, zdania pomoce dydaktyczne -sprawdzone od wielu lat w mojej pracy. Uczestnicy chętnie dzielili się swoimi pomysłami, omawiali sprawdzone w pracy narzędzia. Robili zdjęcia i notatki, wymieniali się kontaktami.
Warsztaty z zabawoterapii umożliwiły realizację następujących celów (uczestnicy szkolenia -rodzice
i opiekunowie, terapeuci osób z niepełnosprawnością):
-rozwijanie własnej kreatywności, pomysłów,
-poznanie podstaw wybranych metod arteterapii,
-umiejętność wykorzystania podstaw metod do stworzenia oraz przeprowadzenia zajęć z zabawoterapii,
-rozwijanie swoich zainteresowań,
-wymiana doświadczeń z innymi ciekawymi osobami.
Warto jednak zaznaczyć, iż opisywane warsztaty pozytywnie wpłyną przede wszystkim na osoby
z niepełnoprawnością będące beneficjentami ostatecznymi. To właśnie z myślą o ich rozwoju zostali przeszkoleni opiekunowie, terapeuci. W efekcie działanie takie umożliwi bardziej efektywną pracę
z osobami niepełnosprawnymi co wpłynie na utrzymanie lub poprawę ich stanu ogólnorozwojowego. Pozwoli ponadto na obcowanie ze sztuką w formie kreatywnej zabawy.
Dziękuję bardzo za możliwość poprowadzenia tak wspaniałych warsztatów i poznania niesamowitych ludzi, których pasją jest wsparcie osób z niepełnosprawnością.
Iwona Cichocka
Zapraszam do odwiedzenia mojej strony – http://kreatywni.cichocka.info.pl
*************************************************************************************************************************
1.Właściwa mowa
Gdy do opisu właściwej mowy użyjemy przymiotników o pozytywnym wydźwięku, będzie ona oznaczać mówienie w sposób wzbudzający zaufanie, wprowadzający pokój, pocieszający, taki, który wart jest, by trafić do serca słuchacza. Jeśli będziesz praktykował te pozytywne aspekty właściwej mowy, twoje słowa staną się darem dla innych. W rezultacie ludzie zaczną uważniej słuchać tego co mówisz i bardziej prawdopodobne, że odpowiedzą w podobny sposób. To wskazuje na siłę, jaką niosą twoje działania: sposób w jaki działasz w chwili obecnej kształtuje świat, jaki przyjdzie ci doznawać w przyszłości. Nie musisz być ofiarą przeszłych czynów.
Dla wielu z nas najtrudniejszym elementem w praktyce właściwej mowy jest sposób w jaki żartujemy. Zwykle, gdy żartujemy, przejaskrawiamy, wyolbrzymiamy, jesteśmy sarkastyczni, używamy stereotypów i nabijamy się ze zwykłej głupoty – wszystko to klasyczne przykłady niewłaściwej mowy. Jeśli ludzie śmieją się z tego typu beztroskich rzeczy, przestają słuchać uważnie, co do nich mówimy. W ten sposób nasze rozmowy, czy dyskusje tracą na wartości. Obecnie jest wystarczająco ironii w świecie, tak że my już nie musimy ani wyolbrzymiać, ani być sarkastyczni. Najzabawniejsi będą ci, którzy po prostu bezpośrednio wskazują nam rzeczy takimi jakimi są.
2.Zabawoterpia.
MUZYKOTERAPIA I CHOREOTERAPIA – metoda wykorzystująca wieloraki wpływ muzyki na ustrój psychosomatyczny człowieka.
Muzykoterapia bierna – muzyka aktywizująca, relaksacyjna, trening relaksacyjny Schultza.
Muzykoterapia czynna – muzykowanie uczestników (instrumenty Orffa, gitara i inne), nauka śpiewania nowych piosenek, śpiewanie utworów znanych i lubianych, popularnych ludowych czy biesiadnych; akompaniowanie do śpiewu z wykorzystaniem instrumentów muzycznych oraz klaskania, tupania itp.; przedstawianie ruchem treści słyszanej melodii; wykonywanie ćwiczeń rytmiczno – ruchowych przy zabawach rytmicznych; improwizacje ruchowe.
Taniec, układy choreograficzne.
Ćwiczenia muzyczno-ruchowe.
Improwizacje ruchowe przy muzyce. Cele możliwe do osiągnięcia dzięki muzykoterapii i choreoterapii
- wspomaganie ogólnego rozwoju,
- usprawnianie motoryczne,
- rozwijanie umiejętności koncentracji uwagi i pamięci bezpośredniej,
- rozwijanie poczucia estetyki,
- rozwijanie kreatywności,
- umożliwianie swobodnego wyrażania siebie, własnej ekspresji werbalnej, ruchowej, wokalnej i uczuciowej,
- rozładowanie napięć emocjonalnych,
- uspokojenie, rozluźnienie, stan relaksu lub pobudzenia
- wyciszanie agresji.
Wojciech Pytlewski
Artykuł powstał dzięki współpracy w ramach projektu „Arteterapia drogą do twórczej integracji V” współfinansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz 1%.
